Jak Ustawa Frankowa Wpływa na Dostępność Kredytów CHF?
Kredyty frankowe od lat stanowią gorący temat w polskim sektorze bankowym i prawnym. Tysiące Polaków, którzy zaciągnęli te kredyty w pierwszej dekadzie XXI wieku, znalazło się w trudnej sytuacji finansowej po gwałtownym wzroście kursu franka szwajcarskiego. Obecnie, w 2024 roku, sytuacja na rynku kredytów frankowych uległa znaczącej zmianie, a liczba spraw sądowych dotyczących tych umów stale rośnie.
Celem tego artykułu jest analiza aktualnej oferty banków oraz zmian w przepisach, które wpłynęły na dostępność kredytów denominowanych w CHF. Przyjrzymy się również nowej ustawie frankowej i jej potencjalnym skutkom dla kredytobiorców i sektora bankowego.
Aktualna sytuacja na rynku kredytów frankowych
Dostępność kredytów frankowych
Na podstawie najnowszych danych z rynku bankowego, można stwierdzić, że kredyty frankowe praktycznie zniknęły z oferty polskich banków. Większość instytucji finansowych wycofała te produkty ze swojej oferty już kilka lat temu, a trend ten utrzymuje się do dziś.
Stanowisko banków
Banki zdecydowały się na wycofanie kredytów frankowych z kilku powodów:
- Ryzyko kursowe: Wahania kursu franka szwajcarskiego okazały się zbyt nieprzewidywalne i ryzykowne zarówno dla banków, jak i dla klientów.
- Presja regulacyjna: Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) już w 2006 roku wydała rekomendację S, która ograniczała udzielanie kredytów walutowych.
- Problemy prawne: Rosnąca liczba spraw sądowych i wyroków korzystnych dla kredytobiorców zwiększyła ryzyko prawne związane z tymi produktami.
- Zmiana strategii: Banki skupiły się na oferowaniu kredytów w walucie krajowej, co jest bardziej stabilne i bezpieczne dla obu stron.
Analiza ofert bankowych
Na dzień dzisiejszy, żaden z głównych banków działających w Polsce nie oferuje nowych kredytów frankowych. Instytucje takie jak PKO BP, Santander, mBank czy ING Bank Śląski skupiają się wyłącznie na kredytach złotowych.
Nowa ustawa frankowa
Cele i założenia
Nowa ustawa frankowa, nad którą pracuje polski rząd, ma na celu uregulowanie sytuacji osób, które zaciągnęły kredyty frankowe w przeszłości. Główne założenia ustawy to:
- Ułatwienie procesu dochodzenia roszczeń przez kredytobiorców.
- Wprowadzenie specjalnej procedury sądowej dla spraw frankowych.
- Uproszczenie procesu zawierania ugód między bankami a kredytobiorcami.
Według najnowszych informacji z Ministerstwa Sprawiedliwości, projekt ustawy frankowej ma zostać zaprezentowany do końca 2024 roku. Minister Adam Bodnar zapowiedział, że po prezentacji projektu odbędą się konsultacje publiczne, podczas których Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego będzie mogła ustosunkować się do zgłoszonych uwag.
Specjalna procedura sądowa
Ustawa ma wprowadzić uproszczoną ścieżkę sądową dla spraw frankowych. Zgodnie z art. 45 Konstytucji RP, każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. Nowa procedura ma na celu przyspieszenie rozpatrywania spraw frankowych, co jest szczególnie istotne w kontekście rosnącej liczby pozwów.
Ułatwienia w zawieraniu ugód
Ustawa ma również zachęcać do zawierania ugód między bankami a kredytobiorcami. Planowane są:
- Standardowe wzory ugód, które ułatwią negocjacje.
- Mechanizmy zachęcające banki do proponowania korzystnych warunków ugód.
- Możliwość szybkiego zatwierdzania ugód przez sąd, co da im moc prawną równą wyrokowi.
Wpływ na dostępność kredytów frankowych
Nowa ustawa frankowa nie ma na celu przywrócenia kredytów frankowych na rynek. Wręcz przeciwnie, jej głównym celem jest rozwiązanie problemów związanych z już istniejącymi umowami. W związku z tym, nie należy spodziewać się, że kredyty frankowe staną się ponownie dostępne w polskich bankach.
Ugody z bankami
Rodzaje ugód oferowanych przez banki w 2024 roku
W 2024 roku banki oferują różne rodzaje ugód dla kredytobiorców frankowych:
- Przewalutowanie kredytu na złotówki po kursie z dnia zawarcia umowy.
- Częściowe umorzenie pozostałego do spłaty kapitału.
- Obniżenie oprocentowania kredytu.
- Kombinacja powyższych rozwiązań.
Analiza opłacalności ugód
Opłacalność ugody zależy od indywidualnej sytuacji kredytobiorcy. Czynniki, które należy wziąć pod uwagę to:
- Aktualny kurs franka szwajcarskiego.
- Pozostała do spłaty kwota kredytu.
- Czas trwania umowy kredytowej.
- Potencjalne koszty procesu sądowego.
Warto zauważyć, że zgodnie z art. 917 Kodeksu cywilnego, przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.
Przykłady programów ugodowych
- PKO BP: Bank oferuje przewalutowanie kredytu na złotówki po kursie z dnia zawarcia umowy oraz częściowe umorzenie kapitału.
- Bank Millennium: Proponuje ugody, które zakładają potraktowanie kredytu od początku jako złotowego z oprocentowaniem opartym o WIBOR.
Najnowsze działania banków
W ostatnich tygodniach 2024 roku zaobserwowano nowe działania ze strony banków, w szczególności PKO BP. Bank ten rozpoczął wysyłanie wezwań do zapłaty zwrotu kapitału do tysięcy frankowiczów. Co ciekawe, wezwania te trafiają nie tylko do osób, które już wniosły pozwy sądowe, ale również do tych, które jeszcze nie podjęły żadnych działań w kierunku unieważnienia umowy. Co więcej, wezwania otrzymują nawet osoby, które już spłaciły swoje kredyty.
Zmiana strategii banku wynika z uchwały Sądu Najwyższego z 25 kwietnia 2024 roku (III CZP 25/22). Uchwała ta precyzuje moment rozpoczęcia biegu przedawnienia roszczenia banku – od chwili zakwestionowania umowy przez klienta. W praktyce oznacza to najczęściej złożenie reklamacji, mediację lub próbę zawarcia ugody frankowej.
Banki, chcąc uniknąć utraty prawa do odzyskania kapitału po sądowym unieważnieniu umowy, decydują się na wcześniejsze działania. PKO BP postanowił wysyłać wezwania nawet na etapie, kiedy sprawa nie trafiła jeszcze do sądu.
Statystyki spraw frankowych
Na podstawie informacji udostępnionych przez Ministerstwo Sprawiedliwości, do końca trzeciego kwartału 2024 roku w polskim systemie sądownictwa znajdowało się 202 tysiące spraw związanych z kredytami frankowymi. Spośród nich, 120 tysięcy zostało wniesionych do sądów we wcześniejszych latach. W okresie od stycznia do września 2024 roku sądy zdołały rozpatrzyć i zakończyć 48 tysięcy tego typu spraw.
Szczególnie obciążony jest Sąd Apelacyjny w Warszawie. W III kwartale 2024 roku wpłynęło tam 8,5 tys. spraw frankowych, a załatwiono w tym czasie 2,2 tys. Co więcej, kredyty frankowe stanowią aż 70 proc. wszystkich spraw w tym sądzie.
Planowane zmiany w systemie sądownictwa
W ramach nowej ustawy frankowej planowane są również zmiany w organizacji sądownictwa, mające na celu usprawnienie rozpatrywania spraw frankowych:
- Powołanie dodatkowego wydziału frankowego w Sądzie Apelacyjnym w Warszawie, który ma odciążyć istniejące wydziały.
- Zwiększenie zatrudnienia asystentów sędziego o 1000 osób w 2025 roku, z priorytetem dla zablokowanych wydziałów frankowych.
- Wdrożenie cyfrowych rozwiązań, takich jak baza orzecznictwa TSUE w sprawach frankowych z ich opracowaniem oraz “cyfrowy asystent” sędziego, pozwalający na cyfrowe korzystanie z akt sprawy.
Przewidywania na przyszłość
Potencjalne zmiany w najbliższych miesiącach/latach
- Wzrost liczby zawieranych ugód między bankami a kredytobiorcami.
- Dalszy rozwój orzecznictwa sądowego w sprawach frankowych.
- Możliwe wprowadzenie dodatkowych regulacji prawnych dotyczących kredytów walutowych.
Skutki nowej ustawy
- Dla rynku kredytowego:
- Wzmocnienie odporności i niezawodności systemu bankowego.
- Potencjalne ograniczenie akcji kredytowej banków w krótkim terminie.
- Uwolnienie środków zarezerwowanych przez banki na sprawy frankowe (szacowane na około 100 mld zł).
- Dla kredytobiorców:
- Łatwiejszy dostęp do sprawiedliwości.
- Szybsze rozwiązywanie sporów z bankami.
- Potencjalnie korzystniejsze warunki ugód.
Wnioski
Podsumowując, kredyty frankowe nie są już dostępne na polskim rynku bankowym i nic nie wskazuje na to, aby miało się to zmienić w najbliższej przyszłości. Nowa ustawa frankowa ma na celu rozwiązanie problemów związanych z istniejącymi umowami, a nie przywrócenie tego typu produktów do oferty banków.
Dla osób, które posiadają kredyty frankowe, kluczowe będzie śledzenie dalszych zmian prawnych i rynkowych. Warto rozważyć możliwość zawarcia ugody z bankiem, ale decyzję tę należy podjąć po dokładnej analizie indywidualnej sytuacji i najlepiej po konsultacji z prawnikiem specjalizującym się w sprawach frankowych.
Pamiętajmy, że zgodnie z art. 76 Konstytucji RP, władze publiczne chronią konsumentów, użytkowników i najemców przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi. Nowa ustawa frankowa jest krokiem w kierunku realizacji tego konstytucyjnego obowiązku w kontekście kredytów frankowych.
Warto również zaznaczyć, że choć ustawa potocznie nazywana jest “frankową”, ma ona dotyczyć nie tylko kredytów indeksowanych i denominowanych do franka szwajcarskiego, ale również do euro i innych walut obcych.
Więcej podobnych artykułów:
